سنگ توپاز چیست

سنگ توپاز چیست؟

توپاز در واقع یک واژه سانسکریتی به معنی «آتش» است که به عنوان یک سنگ سخت و قیمتی در صنعت جواهرسازی کاربرد زیادی دارد؛ سنگی با رنگ‌بندی‌های گوناگون که اغلب به رنگ شیری روشن یافت می‌شود اما رنگ طلایی و زرد آن نیز در طبیعت وجود دارد. رنگ طلایی آن به «توپاز سلطنتی» مشهور است و قیمتی گران‌تر از بقیه رنگ‌ها دارد. درجه سختی توپاز در مقیاس موس ۸ از ۱۰ است. این عدد یعنی توپاز سنگ ضعیفی است و خیلی راحت خراش بر می‌دارد و احتمال شکستن آن نیز زیاد است. توپاز سنگ ماه تولد آبان است و برای متولدین این ماه خواص زیادی به دنبال دارد.

مصریان باستان سنگ‌ توپاز را سمبل‌ خورشید می‌‌دانستند. یونانیان نیز بر این باور بودند که این سنگ باطل کننده سحر و جادوست. رومیان هم اعتقاد داشتند که توپاز افزایش دهنده هوش و وفاداری است و برای درمان خونریزی و آسم نیز از آن استفاده می‌کردند. در برزیل توپاز سمبل دندانپزشکان بوده است. این سنگ زیبا در اروپا بیشتر به‌ شکل‌ سنجاق‌ سینه، در کشورهای‌ شرقی‌ به‌ صورت‌ انگشتر،‌ و به‌ طور کلی‌ در همه‌ی کشورها برای انواع زیورآلات مردانه و زنانه کاربرد دارد.

بهترین روش نگهداری از سنگ توپاز چیست؟

به دلیل داشتن شکاف و درزهای اساسی، سنگ توپاز به مراقبت ویژه‌ای هنگام تراش دادن، پولیش کردن و سوار کردن سنگ روی طلا نیاز دارد. توپاز چندان مقاوم نیست و سختی زیادی ندارد بنابراین فشار زیاد یا تغییر دمای ناگهانی می‌تواند ساختار آن را در هم شکسته و باعث خرد شدن سنگ بشود. برای کم کردن احتمال شکستن سنگ توپاز، فردی که مسئول تراش دادن آن است، دستگاه برش را بر اساس شیارهای این جواهر تغییر زاویه داده و تنظیم می‌کند. در اغلب مواقع آنها زاویه ۱۵ درجه‌ای با میز ایجاد می‌کنند.

جواهرسازان نیز ترجیح می‌دهند توپاز را روی پایه‌ای سوار کنند که کاملا سنگ را در بر بگیرد تا به این روش از شکستن و آسیب دیدن آن پیشگیری کنند. افرادی که جواهر توپاز خریداری می‌کنند نیز باید مراقب باشند که این سنگ را زیاد استفاده نکنند و ترجیحا نیز با دکمه و زیپ لباس‌ها در تماس نباشد. برای مراقبت از سنگ توپاز باید آن از خطرات احتمالی دور نگه داشت.

توپاز نه تنها درجه سختی ضعیفی دارد بلکه در برابر تغییرات ناگهانی دمایی یا حرارت بسیار بالا هم بسیار شکننده است. یعنی هر تغییر در دما سبب ترک برداشتن این سنگ خواهد شد. رنگ توپاز در برابر نور همیشه ثابت است و از بین نمی‌رود اما اگر به طور دایم زیر نور مستقیم خورشید و گرمای آن قرار داشته باشد، ممکن است رنگش تغییر کند و از زرد به قهوه‌ای، قهوه‌ای-قرمز یا قهوه‌ای تیره و سوخته تبدیل شود.

علاوه بر تست‌های پرتوی و گرمایی روی سنگ توپاز و مقاوم‌سازی آن، یک لایه پوشش بدون رنگ میکروسکوپی از اکسید فلزی نیز روی این سنگ کشیده می‌شود تا از شکستن آن محافظت کند. اما باید بدانید این لایه پوششی هم دوام و مقاومت زیادی ندارد. یعنی فقط در برابر استفاده روزانه مقاوم است و اگر در دمای زیاد یا در تماس با مواد سخت قرار بگیرد نمی‌تواند نقش محافظتی ایفا کند.

به زبان ساده‌ترباید بگوییم، حتی تمهیداتی که برای افزایش مقاومت توپاز به کار رفته نیز فقط در برابر محلول آب و صابون آن را محافظت می‌کند و تاثیر خاصی در سختی سنگ ندارد. البته مقاومت توپاز در برابر مواد شیمیایی زیاد است و کمترین تاثیرپذیری را از آنها دارد.

برای مراقبت از سنگ توپاز هنگام دوش گرفتن و حمام کردن حتما جواهر مزین به نگین توپاز را دربیاورید. برای حفظ سلامت و رنگ این سنگ قیمتی، باید آن را از شامپو دور نگهدارید. سنگ را درون دستمال مخصوص جواهرات بپیچید و درون کیسه یا جعبه جداگانه بگذارید. حتما قبل از بسته‌بندی مطمئن شوید که طلا خشک است و رطوبتی ندارد. همچنین طلاهای با نگین توپاز را در کنار دیگر سنگ‌های قیمتی نگهداری نکنید زیرا ممکن است سنگ‌ها روی سطح همدیگر خراش ایجاد کنند.

بهترین روش تمیز کردن سنگ توپاز چگونه است؟

بسیار مهم است که از بخار یا دستگاه‌های اولتراساند برای تمیز کردن توپاز پرهیز کنید. بهترین روش برای پاک کردن این جواهر قیمتی استفاده از محلول آب ولرم و صابون است. حواستان باشد پس از شستن سنگ را بلافاصله با پارچه بدون پرز خشک کنید تا لکه‌ی آب روی آن باقی نماند.

به طور کلی باید بدانید، مواد شیمیایی، اسیدها، لوسیون‌ها، عطرها و تمیزکننده‌ها، دشمنان نگین توپاز محسوب می‌شوند و به سرعت باعث از بین رفتن درخشندگی و رنگ آن می‌شوند. برای از بین بردن چربی‌ها و آلودگی‌ها از سطح توپاز فقط کافی است آن را ۲۰ تا ۳۰ دقیقه درون محلول آب و صابون ملایم قرار دهید. سپس آن را آبکشی و با دستمال بدون پرز و نرم خشک کنید.

برای تمیز کردن سنگ توپاز از آلودگی‌های متافیزیکی و تخلیه‌ی بارهای منفی آن کافی است، نگین توپاز را به مدت کمتر از یک ساعت داخل نمک دریایی خشک و نرم قرار دهید. بدین ترتیب انگشتر توپاز از بارهای منفی موجود در خود پاکسازی می‌شود. یا می‌توانید آن را به مدت چند ساعت در خاک قرار دهید. سپس آن را با آب ولرم بشویید و به آرامی خشک کنید.

هرگز توپاز را در معرض محصولات آرایشی، مواد شیمیایی، مایعات خارجی و یا عرق بدن قرار ندهید زیرا از میزان کیفیت سنگ می‌کاهد.

چگونه طلای مزین به سنگ توپاز را تمیز کنیم؟

سنگ توپاز را باید حتما با آب و صابون بسیار ملایم شست‌وشو دهید و مواد شیمیایی قوی باید پرهیز کنید. برای این منظور مراحل و اصول زیر را رعایت کنید:

1. یک کاسه را تا نیمه با آب ولرم پر کنید. مقداری پودر صابون به آن اضافه کنید.
2. طلایی که نگین توپاز دارد را درون محلول آب و صابون بگذارید. ۲۰ تا ۳۰ دقیقه صبر کنید.
3. طلا را از کاسه خارج کنید و با کمک یک ابر نرم یا مسواک نرم، گوشه و کنار آن را تمیز کنید.
4. توجه داشته باشید که اطراف نگین و پایه‌ی جواهر را خیلی آرام و با ملایمت برس بکشید تا خراشی روی سنگ ایجاد نشود. مخصوصا پایه‌ی Bezel که برای نگین توپاز استفاده می‌شود بسیار حساس و پیچیده است و باید بیشتر حواستان را جمع کنید. مراقب باشید که دستمال یا مسواک به چنگک‌های پایه‌ی نگین گیر نکند و آسیبی به آنها وارد نکند.
5. طلا را درون یک کاسه آب تمیز بگذارید و با کمک انگشتان دست روی سطح آن بکشید تا صابون شسته شود.
6. در آخر، طلا را با دستمال مخصوص جواهر یا دستمال نرم و میکروفایبری خشک کنید.

بهترین روش استفاده از سنگ توپاز چیست؟

با اینکه توپاز سنگ نرمی محسوب نمی‌شود اما اگر ضربه سختی به آن وارد شود، احتمال شکستنش بالاست. به همین خاطر است که برای نگهداری از سنگ توپاز آن را روی پایه‌های محافظ و محکم سوار می‌کنند. به طور مثال، یکی از بهترین پایه‌های نگین انگشتری برای سنگ توپاز bezel  است که به خوبی از این جواهر نگهداری می‌کند.

توپاز بی‌رنگ به خاطر درخشش زیبا و الماس‌مانندی که دارد برای هر نوع جواهر مناسب است و می‌توان آن را روی هر پایه‌ای سوار کرد. توپاز طلایی که معمولا به وفور پیدا می‌شود و جزو سنگ‌های ارزان است را بهتر است روی گردنبند یا انگشتر استفاده کرد چون جلوه بیشتری دارد. جواهرات تزیین شده با توپاز همایونی جز جواهرات بسیار لوکس به شمار می‌رود. رنگ همایونی ترکیبی از رنگ هلویی بسیار روشن یا نارنجی تیزه است که به صورت طبیعی در توپاز یافت می‌شود و بسیار گران قیمت نیز هست.

بقیه رنگ‌های نگین توپاز مثل آبی، صورتی و خاکستری را به شکل‌های مختلف روی انواع جواهرات استفاده می‌کنند. به طور کلی، استفاده از سنگ توپاز بیشتر در زیورآلاتی مانند انگشتر، گوشواره و گردنبند دیده می‌شود چون درخشندگی منحصر به فردی دارد. از آنجا که توپاز نماد عشق و محبت است، هدیه دادن جواهراتی که با توپاز زینت داده می‌شوند در بسیاری از کشورها مرسوم است.